Tiêm chủng và vắc xin luôn là hai vấn đề làm “đau đầu” các bà mẹ, đặc biệt là trong tình trạng hiện nay, khi rất nhiều những thông tin trái chiều về tiêm chủng và tác dụng thực của vắc xin, những vụ việc trẻ tử vong, hoại tử một bộ phận cơ thể sau tiêm…khiến nhiều chị em lo lắng.
Xin giải đáp giúp mẹ những thắc mắc có đến 99% các bà mẹ đều từng một lần băn khoăn
1. Liệu có thể trì hoãn tiêm vắc xin? Và trì hoãn được bao lâu?
Cho con tham gia tiêm vắc xin đúng theo thời hạn của lịch tiêm chủng quốc gia luôn là lời khuyên tối ưu dành cho các bậc phụ huynh. Tuy nhiên, đúng là tiêm vắc xin có thể trì hoãn. Trên thực tế, số lượng trẻ sơ sinh được tiêm đúng ngày là không nhiều. Nếu trẻ chưa được tiêm, mẹ có thể cho bé tiêm lùi lại sau. Tuy nhiên nên nhớ đừng trì hoãn quá lâu và cần hỏi ý kiến bác sỹ cũng như thông báo thời gian muộn cụ thể của bé trước khi tiêm.
2. Tiêm vắc xin cho con xong khi về nhà trẻ sẽ có những phản ứng gì và làm thế nào để phòng tránh?
Khi đưa trẻ đi tiêm về, mẹ nên lưu ý cho bé uống bổ sung nhiều nước hơn bình thường, ngoài ra cần chú ý đo thân nhiệt trẻ. Những phản ứng bất lợi thường thấy là sốt, khóc quấy hay sưng vết tiêm.
3. Khi nào con không nên đi tiêm?
Khi sức khỏe của trẻ không đảm bảo hoặc đang mắc các vấn đề như cảm lạnh, sốt, chàm, phát ban, vàng da….mẹ không nên đưa con đi tiêm chủng.
4. Nên tiêm vắc xin vào buổi sáng hay chiều
Mẹ nên cho con tiêm chủng vào buổi sáng là tốt nhất bởi nếu tiêm vào buổi chiều, mẹ sẽ phải rất vất vả nếu trẻ xảy ra các phản ứng xấu như khóc quấy, sốt vào ban đêm. Ban ngày việc giải quyết các rắc rối sau tiêm sẽ đơn giản hơn nhiều.
5. Nếu lần đầu tiêm vắc xin trẻ bị sốt thì mũi sau có sốt không, có nên đưa con đi tiêm tiếp không?
Làm cha mẹ, ai cũng rất lo lắng, xót xa khi con bị sốt, mệt mỏi sau tiêm. Tuy nhiên các mẹ không nên vì thế mà bỏ tiêm cho con. Việc trẻ bị sốt tùy thuộc vào nhiều yếu tố, do đó rất có thể mũi 1 con bị sốt nhưng mũi 2 sẽ không sốt nữa. Nói chung vẫn cần đưa con đi tiêm.
Trước khi tiêm trẻ đều được kiểm tra sức khỏe (ảnh minh họa)
6. Xử lý thế nào khi con bị sốt sau tiêm?
Sau khi tiêm phòng 1 vài giờ hoặc 1 ngày, một số trẻ có thể bị sốt: sốt thường nhẹ, nhưng cũng đôi khi sốt cao (trên 39 độ C), kèm theo tình trạng quấy khóc. Các mẹ nên cho trẻ nằm ở nơi thoáng mát, mặc quần áo rộng, thoái mái, chườm mát cho trẻ bằng khăn ẩm nhưng không chườm đá hay nước lạnh. Có thể cho bé uống thuốc hạ sốt.
7. Có khi nào con tiêm xong nhiều ngày sau mới sốt không?
Cũng có trường hợp, sau khi tiêm phòng sau tới 5-12 ngày, trẻ mới bị sốt: thông thường chứng sốt muộn này xảy ra sau khi tiêm phòng bệnh sởi, đôi khi tiêm phòng bệnh quai bị.
8. Khi cho con đi tiêm, mẹ cần mang theo những gì?
Cho trẻ đi tiêm mẹ cần lưu ý mang đầy đủ những giấy tờ liên quan đến việc tiêm chủng trước đó của trẻ, sổ tiêm chủng, sổ khám bệnh, sổ dinh dưỡng. Ngoài ra để trấn an con, mẹ nên chuẩn bị thêm bình sữa hoặc gấu bông. Nên cho bé mặc quần áo dễ cởi. Với bé tuổi chập chững, mẹ có thể cho bé mặc áo thun lớn và quần rộng.
Mẹ cần mang đầy đủ sổ tiêm của con khi đi tiêm chủng (ánh minh họa)
9. Trong quá trình tiêm, nên quan sát những gì?
Người mẹ nên chú ý quan sát kỹ:
Vắc xin của con có được lấy nguyên hộp từ tủ lạnh không?
Hạn sử dụng của vắc xin, tên và nước sản xuất vắc xin.
Ống nước pha và quy trình pha thuốc của y tá thực hiện tiêm có đúng không.
10. Nên hỏi bác sỹ những gì trước khi rời phòng tiêm
- Bé có thể bị các tác dụng phụ nào?
- Tôi nên làm gì nếu bé xuất hiện các tác dụng phụ đó?
- Dấu hiệu nào đáng lo?
- Khi nào con tôi tiêm phòng tiếp theo?
11. Mũi tiêm đầu tiên của con là khi nào?
Trẻ thường sẽ được tiêm mũi vitamin K đầu tiên ngay khi mới chào đời. Trẻ sinh ra được nuôi bằng sữa mẹ, một chất dinh dưỡng quý giá nhưng hàm lượng vitamin K ở sữa mẹ thấp (2-5mcg/lít). Lượng dự trữ vitamin K ở trẻ mới sinh cũng rất thấp vì vitamin K tự nhiên khó qua nhau thai. Thêm vào đó hệ vi khuẩn ở ruột của trẻ chưa phát triển nên chưa tổng hợp được vitamin K dẫn đến việc thiếu vitamin K ở trẻ. Vì thế trẻ dễ bị xuất huyết, đặc biệt là xuất huyết não - màng não thường để lại những di chứng nặng nề.
Tiêm vitamin K cho trẻ mới sinh là một biện pháp dự phòng chủ động, tránh hiện tượng xuất huyết não – màng não hay gặp ở trẻ lúc khoảng 1 tháng tuổi.
12. Sau khi tiêm mũi lao lúc 1 tháng tuổi, tại sao trẻ hay bị sưng đỏ vết tiêm?
Hiện Việt Nam dùng văcxin phòng lao BCG sống đông khô. Trẻ sơ sinh được tiêm một mũi văcxin BCG càng sớm càng tốt. Sau khi tiêm BCG, trẻ sẽ có phản ứng, tại nơi tiêm có thể loét to kéo dài hoặc thành một áp-xe. Tuy nhiên đây là biểu hiện hoàn toàn bình thường. Thông thường nốt sần xuất hiện ngay sau khi tiêm và tự mất đi trong vòng 30 phút. Khoảng 2 tuần sau, tại chỗ tiêm xuất hiện một vết loét bằng đầu bút chì rồi tự lành để lại sẹo đường kính khoảng 5mm, điều đó chứng tỏ việc tiêm vắc-xin cho trẻ đã có hiệu quả.
Phản ứng sưng đỏ sau tiêm lao là hoàn toàn bình thường (ảnh minh họa)
13. Vắc xin 5trong1 và 6trong1 khác nhau như thế nào?
Vắc xin 5trong1 hay 6trong1 là tên gọi số lượng vắc xin phòng bệnh trong một lần tiêm. Vắc xin 5 trong1 phòng được 5 bệnh: Bạch hầu, Ho gà, uốn ván, bại liệt và nhiễm trùng do Hib. Vắc xin 6trong1 bổ sung thêm Viêm gan siêu vi B. Nếu trẻ tiêm vắc xin 5trong1 thì cần tiêm đủ 3 mũi Viêm gan B riêng.
14. Tiêm nhiều loại vắc xin cùng một lúc có làm tăng nguy cơ khiến trẻ bị ốm, sốt hay quá tải hệ miễn dịch?
Khoa học đã chứng minh rằng tiêm cho trẻ nhiều loại vắc xin cùng lúc không gây tác dụng phụ lên hệ thống miễn dịch của trẻ. Trẻ tiếp xúc với hàng trăm chất ở bên ngoài kích thích đáp ứng miễn dịch hàng ngày, như ăn thức ăn cũng sản sinh ra kháng nguyên trong cơ thể và vi khuẩn sinh sống ở miệng và mũi. Trẻ tiếp xúc với kháng nguyên từ cảm cúm thông thường hoặc viêm họng nhiều hơn là từ vắc xin. Khi cho trẻ tiêm nhiều loại vắc xin cùng một lúc, mẹ sẽ tiết kiệm được thời gian và tiền bạc, trẻ cũng sẽ sớm hoàn thành lịch tiêm chủng và quan trọng là hạn chế số lần tiêm, vốn là điều trẻ rất sợ.
15. Khi nào nên đưa con đến bệnh viện?
Mẹ nên nhanh chóng đưa con đi khám khi thấy những biểu hiện
- Sốt cao từ 38.5 độ trở lên, có uống thuốc hạ sốt mà vẫn không giảm.
- Nổi ban.
- Các triệu chứng sốt, sưng đau tại chỗ, khóc, quấy, bú kém…. nặng hơn hay kéo dài trên 24 giờ.
- Co giật hoặc co giật giống như động kinh.
- Tím tái.
- Mất ý thức.
16. Có nên đắp mẹo hay chườm khoai tây lên vết tiêm để tránh sưng cho trẻ?
Sau khi tiêm chủng, trẻ cần phải ở lại 30 phút tại điểm tiêm để các cán bộ y tế theo dõi. Các phản ứng như sốt nhẹ (dưới 38,5 độ), đau hoặc sưng tấy nhẹ tại vết tiêm, quấy khóc là những phản ứng hết sức bình thường. Các bà mẹ không nên dùng thuốc mẹo cho bé uống hay đắp lòng trắng trứng gà, khoai tây hoặc miếng dán hạ sốt trực tiếp lên vết tiêm bởi như vậy sẽ làm giảm tác dụng của vacxin.
+ Xem thêm:
CÁC MỐC PHÁT TRIỂN ĐÁNG YÊU CỦA CON TỪ 0-5 TUỔI
NHỮNG THAY ĐỔI CỦA CON LÚC MỚI CHÀO ĐỜI
